Zgłoszenie do moderatora

Zgłaszana wiadomość

Temat: Re: Rospuda i Mierzeja Wiślana
Autor: Marcin Muszer
Data: 2007-02-09 16:45:51

[cytat]Rzecznik Praw Obywatelskich: Obwodnica Augustowa przez Doline Rospudy niezgodna z prawem

Rzecznik Praw Obywatelskich w swoim pismie do Ministra Srodowiska prof. Jana Szyszko stwierdzil, ze decyzja srodowiskowa zezwalajaca na budowe obwodnicy Augustowa przez chroniony odcinek Doliny Rospudy jest niezgodna z Ustawa o Ochronie Przyrody, Dyrektywami i Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej.

27 grudnia 2006 r. Rzecznik Praw Obywatelskich zlozyl na wniosek o uchylenie wydanej przez Wojewode Podlaskiego decyzji o srodowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizacje przedsiewziecia polegajacego na budowie obwodnicy Augustowa w ciagu drogi ekspresowej S-8 na Podlasiu. Tym samym Rzecznik potwierdzil zasadnosc podnoszonych dotychczas przez organizacje pozarzadowe zarzutow.

--------------------------------------------------------------------------------


Warszawa, dnia 27.12.2006 r.




RZECZPOSPOLITA POLSKA

Rzecznik Praw Obywatelskich



RPO-537753-IV/06/MM



00-090 Warszawa Tel. centr. 022 551 77 00

Al. Solidarnosci 77 Fax 022 827 64 53

Pan

Jan Szyszko

Minister Srodowiska

Pismo procesowe

Rzecznika Praw Obywatelskich



Na podstawie art. 14 pkt 6 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (t. j. Dz. U. 2001 r. Nr 14, poz. 147) przystepuje do postepowania administracyjnego toczacego sie przed Ministrem Srodowiska z odwolania od decyzji Wojewody Podlaskiego z dnia 18 pazdziernika 2006 r. o srodowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizacje przedsiewziecia polegajacego na budowie obwodnicy Augustowa w ciagu drogi krajowej Nr 8 (granica panstwa - Wroclaw - Warszawa - Bialystok - Suwalki - granica panstwa) na obszarze gmin Nowinka, Augustow, miasto Augustow (znak: SR.Ii.KG.66131/89/05/06) i przedstawiam nastepujace stanowisko:



Zaskarzona decyzja, jest niezgodna z:



art. 33 ust. 1 w zwiazku z art. 34 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t. j. Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880 ze zm.) poprzez niespelnienie przeslanek warunkujacych wydanie przedmiotowego rozstrzygniecia oraz



art. 5 w zwiazku z art. 74 ust. 1 i 2 Konstytucji RP poprzez nieuwzglednienie przez organ w wydanej decyzji konstytucyjnej zasady zrownowazonego rozwoju i ochrony srodowiska



i wnosze o



1. uchylenie zaskarzonej decyzji,



2. wstrzymanie jej wykonania do czasu rozpatrzenia niniejszego odwolania



Uzasadnienie



Zaskarzona decyzja Wojewoda Podlaski, po rozpatrzeniu wniosku z dnia 17 listopada 2005 r. Generalnej Dyrekcji Drog i Autostrad Oddzial w Bialymstoku wydal zgode na realizacje przedsiewziecia polegajacego na budowie obwodnicy Augustowa w ciagu drogi krajowej Nr 8 (granica panstwa - Wroclaw - Warszawa - Bialystok - Suwalki - granica panstwa) na obszarze gmin Nowinka, Augustow oraz miasto Augustow.

Wydanie przedmiotowej decyzji poprzedzone zostalo uzgodnieniami z Panstwowym Wojewodzkim Inspektorem Sanitarnym w Bialymstoku - postanowieniem z dnia 12 stycznia 2006 r. oraz z Ministrem Srodowiska - postanowieniem z dnia 21 kwietnia 2006 r. zmienionym nastepnie postanowieniem z dnia 14 lipca 2006 r.

Planowana inwestycja dla ktorej wydana zostala zgoda i okreslone srodowiskowe warunki jej wykonania przecina obszar specjalnej ochrony ptakow Natura 2000 „Puszcza Augustowska" (kod: PLB 200002), wyznaczony rozporzadzeniem Ministra Srodowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarow specjalnej ochrony ptakow Natura 2000 (Dz. U. 2004 r., Nr 229, poz. 2313). Droga przecina rowniez projektowany specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 „Ostoja Augustowska", w chwili obecnej nie zgloszony jeszcze przez Ministra Srodowiska do Komisji Europejskiej w trybie art. 27 ustawy o ochronie przyrody.

Zgodnie z brzmieniem art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (dalej: ustawa o ochronie przyrody), jezeli przemawiaja za tym konieczne wymogi nadrzednego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze spolecznym lub gospodarczym, i wobec braku rozwiazan alternatywnych, wlasciwy miejscowo wojewoda, moze zezwolic na realizacje planu lub przedsiewziecia, ktore moga miec negatywny wplyw na siedliska przyrodnicze oraz gatunki roslin i zwierzat, dla ktorych ochrony zostal wyznaczony obszar Natura 2000, zapewniajac wykonanie kompensacji przyrodniczej niezbednej do zapewnienia spojnosci i wlasciwego funkcjonowania sieci obszarow Natura 2000.

Art. 34 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody okresla z kolei szczegolna sytuacje, gdy na obszarze Natura 2000 wystepuje siedlisko lub gatunek o znaczeniu priorytetowym, zezwolenie, o ktorym mowa w ustepie pierwszym, moze zostac udzielone wylacznie we wskazanych w tym przepisie enumeratywnie wymienionych przeslankach, do ktorych naleza m. in. ochrona zdrowia i zycia ludzi oraz zapewnienia bezpieczenstwa powszechnego. Sytuacje wymienione w tym przepisie sa skonkretyzowana wersja interesu publicznego okreslonego w art. 34 ust. 1 ustawy.

Nalezy zaznaczyc, iz adresowana do organu administracji norma prawna wywiedziona jest z konstrukcji przepisu art. 34 ust. 1 i 2, ktory rozumiany musi byc w ten sposob, iz do uzyskania zezwolenia na realizacje przedsiewziecia konieczne jest rowniez spelnienie przeslanek wymieninych w ust. 1 art. 34. Inne rozumienie tego przepisu w praktyce mogloby doprowadzic do sytuacji, w ktorej latwiej jest zrealizowac przedsiewziecie na obszarze Natura 2000, na ktorym wystepuje siedlisko lub gatunek o znaczeniu priorytetowym, niz na pozostalych.

Przechodzac do przeslanek pozwalajacych organowi administracji na wydanie zezwolenia na realizacje planu lub przedsiewziecia, ktore moze miec negatywny wplyw na siedlisko przyrodnicze oraz gatunki roslin i zwierzat, dla ktorych ochrony zostal wyznaczony obszar Natura 2000, zawsze kumulatywnie musza byc spelnione dwa warunki. Po pierwsze, za realizacja projektowanego lub planowanego przedsiewziecia przemawia nadrzedny interes publiczny - w niniejszej sprawie skonkretyzowany w art. 34 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o ochronie przyrody, po drugie brak jest rozwiazan alternatywnych w stosunku do tych zawartych w planowanym lub projektowanym przedsiewzieciu.

W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich, w zadnej mierze nie mozna podzielic argumentow zawartych w uzasadnieniu decyzji, iz w przedmiotowej sprawie wystepuje nadrzednosc interesu publicznego w postaci ochrony zdrowia i zycia ludzi oraz zapewnienia bezpieczenstwa powszechnego. Przede wszystkim podniesc nalezy, iz prawodawca ustanowil w art. 34 ust. 2 ustawy wyjatki od generalnej zasady ochrony obszaru objetego programem Natura 2000. Takie a nie inne usytuowanie tresci normatywnej przepisu determinuje - primo, ze wskazane wyjatki interpretowane winny byc zawezajaco, secudo, negatywny wplyw przedsiewziecia dopuszczony zostal przez ustawodawce wylacznie w celu ochrony wskazanych przez niego w tym przepisie wartosci. Ratio legis takiego rozwiazania jest oczywiste - stanowi wskazanie rozstrzygniecia kolizji dobra prawnego jakim jest ochrona przyrody - w tym konkretnym przypadku w formie obszaru Natura 2000 - i innych dobr prawnych, ktorym prawodawca rowniez przyznaje ochrone. Jednakze w niniejszej sprawie - zdaniem Rzecznika - nie mozna mowic, iz doszlo do wypelniena dyspozycji przepisu art. 34 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o ochronie przyrody. Po pierwsze, nie zachodzi bezposredni zwiazek przyczynowy pomiedzy wartoscia jaka jest zycie i zdrowie ludzi oraz bezpieczenstwo powszechne, a budowa obwodnicy Augustowa w ramach koncepcji przyjetej w skarzonej decyzji. Po drugie w niniejszej sprawie nie mamy do czynienia - co wymaga wyraznego podkreslenia - z kolizja wartosci chronionej przez ustawodawce, jaka jest ochrona przyrody, z dobrami prawnymi w postaci zdrowia i zycia ludzkiego oraz zapewnienia bezpieczenstwa powszechnego. Istnieje bowiem mozliwosc takiego przeprowadzenia obwodnicy, ktora w jednakowy sposob zapewnilaby ochrone dla wszystkich wyzej wymienionych dobr bez koniecznosci poswiecania jednego z nich. Paradoksalnie, nawet gdyby przyjac rozumowanie organu, iz nie jest mozliwe wyznaczenie alternatywnego miejsca przebiegu trasy, to Ministrer Srodowiska w swoim postanowieniem z dnia 14 lipca 2006 r. dopuszcza mozliwosc realizowania powyzszego przedsiewziecia w dwoch wariantach - tunelu drogowego lub estakady dziesiecioprzeslowej. Brak jest odniesienia organu chocby do tej kwestii w uzasadnieniu decyzji, albowiem argumentem decydujacym dla organu jest tresc wniosku inwestora.

Skoro zatem mozliwe jest zrealizowanie przedsiewziecia w formie, ktora nie rodzi koniecznosci poswiecenia zadnych z wyzej wymienionych wartosci, to winno miec to odbicie w dzialaniach orzeczniczych organu administracji, do czego zreszta obliguja go przepisy ustawy o ochronie przyrody.

Warto rowniez podniesc w tym kontekscie, iz na przeszkodzie do zrealizowania ochrony wyzej wymienionych wartosci nie moga w zadnym wypadku stac wzgledy natury ekonomicznej. W polskim systemie prawa ochrona przyrody stanowi jedna z konstytucyjnie chronionych wartosci w ramach ogolniejszego pojecie jakim jest ochrona srodowiska. Zasadnicza role odgrywa tutaj przywolany w petitum niniejszej skargi - art. 5 Konstytucji, ktory sytuuje ochrone srodowiska i zrownowazony rozwoj posrod fundamentalnych wartosci stanowiacych podstawy ustroju panstwa. Rzeczpospolita Polska strzeze niepodleglosci i nienaruszalnosci swojego terytorium, zapewnia wolnosci i prawa czlowieka i obywatela oraz bezpieczenstwo obywateli, strzeze dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochrone srodowiska, kierujac sie zasada zrownowazonego rozwoju. Zwrocic nalezy uwage, ze prawodawca posluzyl sie pojeciem „zrownowazony rozwoj", ktore w slad za Konstytucja ujete zostalo w ustawodawstwie zwyklym regulujacym kwestie ochrony srodowiska. Jako zrownowazony rozwoj ustawa Prawo ochrony srodowiska definiuje w art. 3 pkt 50, taki rozwoj spoleczno-gospodarczy, w ktorym nastepuje proces integrowania dzialan politycznych, gospodarczych i spolecznych, z zachowaniem rownowagi przyrodniczej oraz trwalosci podstawowych procesow przyrodniczych, w celu zagwarantowania mozliwosci zaspokajania podstawowych potrzeb poszczegolnych spolecznosci lub obywateli zarowno wspolczesnego pokolenia, jak i przyszlych pokolen. Przez rownowage przyrodnicza rozumie sie z kolei - w mysl art. 3 pkt 32 ustawy Prawo ochrony srodowiska - stan, w ktorym na okreslonym obszarze istnieje rownowaga we wzajemnym oddzialywaniu: czlowieka, skladnikow przyrody zywej i ukladu warunkow siedliskowych tworzonych przez skladniki przyrody nieozywionej. Jak podkresla sie w literaturze przedmiotu, bezposrednie zastosowanie tej zasady konstytucyjnej nalezy dopuscic tylko wtedy, gdy jest to uzasadnione ze wzgledu na specyfike okreslonej regulacji i gdy ustawodawca nie odwola sie sam do tej zasady w tresci konkretnych ustaw, ktorych unormowania stanowia przedmiot stosowania w konkretnej sprawie (por. W. Jakimowicz, Wykladnia prawa administracyjnego, Zakamycze 2006 r., s. 131). Z sytuacja taka mamy wlasnie do czynienia w niniejszej sprawie.

Konstytucja naklada rowniez szereg obowiazkow w zakresie ochrony srodowiska na wladze publiczne. Obowiazki te okresla w szczegolnosci art. 74 ust. 1 i 2, ktory stanowi m. in. iz wladze publiczne prowadza polityke zapewniajaca bezpieczenstwo ekologiczne wspolczesnemu i przyszlym pokoleniom, ochrona srodowiska jest obowiazkiem wladz publicznych. W literaturze przedmiotu podkresla sie, ze ustawodawca konstytucyjny ujal problematyke ekologiczna jako kategorie obowiazku wladzy, a nie jako prawo podmiotowe (por. J. Jedroska M. Bar Prawo ochrony srodowiska. Podrecznik, Centrum Prawa Ekologicznego, Wroclaw 2005 r., s. 530).

Zaznaczyc nalezy, iz zaliczenie przez art. 5 Konstytucji ochrony srodowiska i zrownowazonego rozwoju do podstawowych zasad ustrojowych Rzeczpospolitej i ich istotnej roli znajduje takze swoje potwierdzenie w brzmieniu art. 31 ust. 3 Konstytucji, ktory dopuszcza ograniczanie w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolnosci i praw, gdy jest to konieczne w demokratycznym panstwie m.in. dla ochrony srodowiska. Przepis ten wskazuje rowniez na koniecznosc wywazenia wymagan ochrony srodowiska wzgledem ochrony konstytucyjnych praw i wolnosci.

Kolejnym aspektem, ktory bezwzglednie nalezy wziac pod uwage, a ktoremu w niniejszej sprawie uchybil Wojewoda Podlaski jest obowiazek wykladni prawa krajowego zgodnie z prawem wspolnotowym, akcentowany niejednokrotnie w licznych orzeczeniach Trybunalu Sprawiedliwosci Wspolnot Europejskich w Luksemburgu.

Siec obszarow Natura 2000 jest forma ochrony przyrody, ktora zostala wprowadzona w zwiazku z przystapieniem Polski do Unii Europejskiej i jest konsekwencja postanowien dyrektywy Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikich ptakow, zwanej dalej "dyrektywa ptasia", oraz dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, zwanej dalej „dyrektywa siedliskowa". Pierwszy z tych aktow prawnych w art. 4 ust. 1 przewiduje wyznaczenie tzw. obszarow specjalnej ochrony. Natomiast drugi w art. 4 ust. 2 przewiduje tworzenie tzw. specjalnych obszarow ochronnych. Oba te rodzaje obszarow chronionych zgodnie z postanowieniami art. 3 ust. 1 dyrektywy siedliskowej skladaja sie na europejska siec obszarow Natura 2000. Koncepcja Wspolnot Europejskich oznaczona nazwa Natura 2000, zmierzajaca do tworzenia warunkow dla zachowania roznorodnosci biologicznej poprzez ustanowienie monitorowania stanu ochrony siedlisk naturalnych i gatunkow, to pewien system programowanych dlugofalowych dzialan, ukierunkowanych na osiagniecie scisle okreslonych celow ochronnych poprzez wykorzystanie wszystkich form ochrony przyrody, przewidzianych w ustawodawstwach krajowych UE, tworzacych lacznie sui generis krajowe systemy obszarow chronionych, polaczonych korytarzami ekologicznymi, umozliwiajacymi migracje roslin, zwierzat i grzybow poddanych ochronie prawnej.

W zwiazku z tym, ze dyrektywy Unii Europejskiej generalnie nie wywoluja skutkow prawnych na terenie panstw czlonkowskich, ich postanowienia powinny byc przetransponowane do systemu prawa krajowego. Panstwa czlonkowskie tworzac przepisy w celu wykonania dyrektyw maja przyznana swobode zastosowania roznych srodkow. Srodki te powinny byc przede wszystkim tak dobrane, aby zapewnic normom dyrektywy pelna efektywnosc. Trybunal wyrazil w zwiazku z tym nastepujacy poglad: „Wynikajace z dyrektywy zobowiazanie panstw czlonkowskich osiagniecia rezultatu przewidzianego przez nia i obowiazek panstw z mocy art. 5 TWE, podjecia wszelkich stosownych srodkow, czy to ogolnych czy szczegolnych, dla zapewnienia wykonania tego zobowiazania, wiaze wszystkie organy panstw czlonkowskich, wlacznie z sadami w ramach ich jurysdykcji. Wynika z tego, ze stosujac prawo krajowe, a w szczegolnosci przepisy prawa krajowego specjalnie ustanowione dla wprowadzenia w zycie dyrektywy, sady krajowe sa zobowiazane do interpretacji prawa krajowego w swietle sformulowan i celow dyrektywy po to, aby osiagnac rezultat, o ktorym mowa w art. 189 akapit 3 TWE. (...) Do sadu krajowego nalezy interpretacja i stosowanie prawa ustanowionego dla wprowadzenia w zycie dyrektywy zgodnie z wymaganiami prawa wspolnotowego tak dalece, jak korzysta on w tym wzgledzie z uznania wynikajacego z prawa krajowego" (por. orzeczenie w sprawie 14/83, von Kolson and Kamann v. Land Nordrhein-Westfalen, ECR 1984, s.1891). Nalezy przyjac, ze omawiany obowiazek spoczywa rowniez na innych organach panstwowych stosujacych prawo, a w szczegolnosci organach administracyjnych (por. orzeczenie w sprawie 103/88, Costanzo v. Commune di Milano, ECR 1989, s. 1839). W powyzszym orzeczeniu Trybunal Sprawiedliwosci wyrazil poglad, ze rowniez organy administracyjne, obok sadow, sa obowiazane, do przestrzegania zasady pierwszenstwa prawa wspolnotowego wobec prawa krajowego i do odmowy stosowania prawa krajowego niezgodnego z prawem wspolnotowym. Dokladnie te same wzgledy przemawiaja za nalozeniem na organy administracyjne obowiazku prowspolnotowej wykladni (por. S. Biernat [w:] Implementacja Prawa Integracji Europejskiej w krajowych porzadkach prawnych, praca zbiorowa pod red. C. Mika, Torun 1998 r., s. 131). Ponadto w literaturze powszechnie wskazuje sie na art. 5 TWE jako podstawe obowiazku prowspolnotowej wykladni. Z tego przepisu wyprowadza sie bowiem obowiazek zapewnienia prawu wspolnotowemu pelnej i realnej efektywnosci. Tymi wzgledami uzasadnia sie m. in. nadanie normom dyrektyw bezposredniej skutecznosci w pewnych sytuacjach albo uznanie odpowiedzialnosci panstw czlonkowskich za szkody wyrzadzone wskutek naruszenia prawa wspolnotowego. To samo dazenie do mozliwie pelnej efektywnosci prawa wspolnotowego sluzy jako uzasadnienie nalozenia na organy stosujace prawo wykladni prawa krajowego zgodnie z prawem wspolnotowym.

Wskazanymi powyzej regulami powinien byl kierowac sie organ administracji przy dokonywaniu oceny, czy zachodza przeslanki uzasadniajace wydanie zezwolenia na plan lub projekt konkretnego przedsiewziecia, z tym ze w tym przypadku interes indywidualny zastapi ochrona obszaru Natura 2000.

Niemniej istotna przeslanka oprocz interesu publicznego przemawiajaca za wydaniem zezwolenia jest brak rozwiazan alternatywnych w stosunku do tych zawartych w planowanym lub projektowanym przedsiewzieciu. Zdaniem Rzecznika brak rozwiazan alternatywnych powinien byc oceniony bardzo szeroko. W pierwszej kolejnosci organ administracji powinien wiec ustalic, czy to konkretne przedsiewziecie nie moze byc zrealizowane poza obszarem Natura 2000. Jest to bowiem jeden z elementow braku rozwiazan alternatywnych. W omawianym przypadku doszlo w ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich do naruszenia dyspozycji przepisu art. 34 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody poprzez brak dostatecznej analizy alternatywnych rozwiazan, do czego obliguje organ wskazany przepis. Wojewoda Podlaski w uzasadnieniu swojej decyzji podnosi, ze jako organ dziala na wniosek inwestora i w granicach tego wniosku. Ponadto inwestor posiada ostateczna decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, co w ocenie Wojewody wiaze tresc niniejszego rozstrzygniecia. Ustalenie bowiem przebiegu obwodnicy natapilo po przeprowadzeniu szeregu badan, analiz, konsultacji spolecznych i przeszlo cala procedure poprzedzajaca uchwalenie miejscowych planow zagospodarowania przestrzennego. Na tamtym etapie, zdaniem Wojewody, mozliwe bylo skuteczne kwestionowanie przyjetego wariantu usytuowania drogi.

Takie rozumowanie organu administracji w chwili obecnej nie znajduje zadnych podstaw. Przede wszystkim warto podkreslic, iz decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla inwestycji bedacej przedmiotem niniejszego postepowania wydana zostala w dniu 6 marca 2003 r., a wiec w zupelnie odmiennym stanie prawnym od obowiazujacego obecnie - nie obowiazywal zaden z przepisow ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody w przedmiocie ochrony obszarow Natura 2000, a nadto z uwagi na fakt, iz akcesja Polski do Unii Europejskiej nastapila w dniu 1 maja 2004 r. formalnie przy wydawaniu decyzji nie mogl byc brany pod uwage dorobek prawny Wspolnot Europejskich, lacznie ze wskazanym wyzej obowiazkiem wykladni prawa krajowego zgodnie z prawem wspolnotowym.

Wskazane powyzej uzasadnienie skarzonej decyzji, pozostaje ponadto w razacej sprzecznosci z celami i zalozeniami zawartymi przez ustawodawce m.in. w art. 2 ustawy o ochronie przyrody. W ust. 2 art. 2 ustawy wyznaczone zostaly cele, jakie zostaly postawione przed ochrona przyrody w polskim ustawodawstwie. Dokonano tego w sposob ogolny przy uzyciu pojec o bardzo szerokim zakresie przedmiotowym. Niemniej nie mozna minimalizowac ich znaczenia. Spelniaja one bowiem sui generis role zasad ochrony przyrody, w zwiazku z czym w zgodzie z nimi powinny byc interpretowane wszystkie postanowienia ustawy. Stanowia one rowniez swego rodzaju wskazania dla organow administracji upowaznionych do wydawania aktow administracyjnych (por. Komentarz do art. 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody [w:] K. Gruszecki, Ustawa o ochronie przyrody. Komentarz, Zakamycze, 2005). W tym kontekscie - majac przede wszystkim na wzgledzie znaczenie i range problematyki regulowanej ustawa o ochronie przyrody, organ nie moze uciekac od dokonania stosownych wnikliwych analiz, ktorych obowiazek naklada na niego przepis obowiazujacego prawa, powolujac sie na wczesniej dokonywane ustalenia w odrebnych postepowaniach administracyjnych i sadowoadministracyjnych. Nie moze tez organ zawezic w tym przypadku swojej kognicji jedynie do zakresu objetego wnioskiem inwestora. Nastepstwem takiego rozumowania mogla by byc proba realizacji okreslonych przedsiewziec po uplywie stosunkowo dlugiego czasu, w zmienionych juz warunkach przyrodniczych. Organ winien wiec kazdorazowo sam dokonac stosownych ustalen, biorac pod uwage koniecznosc osiagniecia celu, jaki naklada na niego prawodawca w ustawie o ochronie przyrody i wydac w tym zakresie rozstrzygniecie. W wypadku ustalenia, ze faktycznie nie ma takich mozliwosci, organ administracji powinien dokonac oceny rozwiazan technicznych zaproponowanych przez wnioskodawce z punktu widzenia mozliwosci zastapienia ich innymi, niebedacymi zrodlem szkodliwych oddzialywan na srodowisko przyrodnicze obszaru Natura 2000, albo wywierajacymi negatywne skutki w mniejszym zakresie.

Dopiero po dokonaniu ustalen w opisanym wyzej zakresie organ administracji moze zezwolic na realizacje programowego przedsiewziecia.

Rzecza rownie wazna choc wymieniona na koncu niniejszej skargi pozostaje okolicznosc, iz skoro w ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich nie zachodza przeslanki do wydania decyzji na podstawie art. 34 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o ochronie przyrody, zgoda na realizacje przedsiewziecia, ktore moze miec negatywny wplyw na obszar siedlisk przyrodniczych oraz gatunkow priorytetowych dla ktorych zostal wyznaczony obszar Natura 2000, powinna zostac wydana po uzyskaniu opinii Komisji Europejskiej, a wiec w trybie art. 34 ust. 2 pkt 4 ustawy. Opinia ta jest wyrazana w ramach konkretnego postepowania administracyjnego konczacego sie wydaniem decyzji administracyjnej.

W chwili obecnej Komisja Europejska, w wyniku zlozonych skarg wszczela postepowanie w sprawie dotyczacej naruszenia przez Polske wspolnotowego prawa ochrony srodowiska dotyczacego obszarow Natura 2000 w wyniku planowanego przedsiewziecia - budowy korytarza drogowego „Via Baltica" - na odcinku bedacym przedmiotem skarzonej decyzji. W wyniku tego, Polska otrzyma pierwsze pisemne ostrzezenie Komisji Europejskiej. W wypadku stwierdzenia w toku prowadzonego przez Komisje postepowania wyjasniajacego, naruszenia przepisow traktatow lub innych aktow wspolnotowych moze ona rowniez wniesc skarge do Trybunalu Sprawiedliwosci Wspolnot Europejskich przeciwko Polsce.

Majac powyzsze okolicznosci na uwadze wnosze jak na wstepie.







Z upowaznienia

Rzecznika Praw Obywatelskich



/-/ Stanislaw Trociuk

Zastepca Rzecznika Praw Obywatelskich

--------------------------------------------------------------------------------

Organizacje ekologiczne ostrzegaja: i wy mozecie zaplacic za zniszczenie doliny Rospudy.
29 stycznia, Bruksela, Warszawa, Krakow, Bialystok. Piec organizacji ekologicznych, polskich i miedzynarodowych, wyslalo dzis ostrzegawczy list do firmy Budimex-Dromex S.A, ktora zostala wybrana na wykonawce budowy obwodnicy Augustowa przez doline Rospudy. BirdLife International, CEE Bankwatch Network, Ogolnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptakow, Polska Zielona Siec i WWF powoluja sie na unijna dyrektywe o odpowiedzialnosci za szkody w srodowisku naturalnym1 (Environmental Liability Directive), ktora obciaza konsekwencjami nie tylko zleceniodawcow szkodliwych inwestycji, ale takze bezposrednich wykonawcow. Taki los moze spotkac np. firme, ktora podejmie sie budowy kontrowersyjnej drogi ekspresowej przez chronione unijnym prawem mokradla w dolinie Rospudy na Podlasiu.

Dyrektywa w sprawie odpowiedzialnosci za srodowisko w odniesieniu do zapobiegania i naprawy szkod wyrzadzonych srodowisku naturalnemu obowiazujaca w Unii Europejskiej, choc w Polsce jeszcze nieznana, w kwietniu tego roku musi stac sie czescia prawa krajowego.

Dyrektywa opiera sie o zasade, ze podmiot gospodarczy wyrzadzajacy przez swoja dzialalnosc szkody w srodowisku naturalnym lub powodujacy bezposrednie zagrozenie wystapienia takich szkod jest za nie finansowo odpowiedzialny (zasada „polluter pays”, „zanieczyszczajacy placi”). Dotyczy to zarowno kosztow niezbednych srodkow zapobiegajacych powstaniu szkody, jak i koniecznych srodkow zaradczych, gdy szkoda powstanie.1

Tego ze szkody takie powstana, w tak cennym jak dolina Rospudy miejscu, mozna byc pewnym. W decyzji wojewody podlaskiego okreslajacej warunki srodowiskowe realizacji tej inwestycji czytamy, ze „prace budowlane w obrebie dolin rzecznych prowadzic [nalezy] tak, aby nie spowodowac zmian w dotychczasowym rezimie stosunkow wodnych”. Wykonawca prac budowlanych musi im zapobiec. Jesli takie zmiany jednak nastapia, co jest niemal nieuniknione na bardzo wrazliwym terenie bagiennym, wykonawca prac zostanie obciazony kosztami przywrocenia stanu srodowiska sprzed wystapienia szkody. Przypomnijmy, ze do posadowienia drogi ekspresowej na estakadzie, na nasiaknietym woda jak gabka torfowisku, potrzebny jest most technologiczny, ktorego samo osadzenie wplynie juz na zmiane stosunkow wodnych.

Dyrektywa o odpowiedzialnosci za szkody w srodowisku naturalnym ma przede wszystkim zastosowanie do gatunkow i siedlisk chronionych na mocy Dyrektywy Ptasiej2 i Dyrektywy Siedliskowej3, czyli tych, ktore wyznaczaja obszary Natura 2000. Dolina Rospudy polozona jest w ostoi Natura 2000 „Puszcza Augustowska”, a chronione siedliska przyrodnicze zajmuja w miejscu planowanej drogi prawie 60% powierzchni (w pasie terenu o szerokosci 2 km wzdluz osi drogi), w tym ponad 37% to siedliska priorytetowe dla Wspolnoty Europejskiej. Zlokalizowanych jest tu prawie 100 rewirow ponad 20 gatunkow ptakow chronionych Dyrektywa Ptasia - w tym bielika i orlika krzykliwego. Mniej niz 500 metrow dzieli miejsce planowanej budowy od ostatniego w Polsce stanowiska storczyka miodokwiatu krzyzowego, czego - zdaniem naukowcow – gatunek nie przetrwa.

Aby uswiadomic konsekwencje wymogow tej dyrektywy firmie, ktora wygrala przetarg ogloszony przez bialostocki oddzial Generalnej Dyrekcji Drog Krajowych i Autostrad na budowe drogi przez rospudzka ostoje przyrody, organizacje ekologiczne wyslaly dzis list informujacy o ciazacej na nich odpowiedzialnosci. – mowi Robert Cyglicki z CEE Bankwatch Network.

Czasy, gdy kosztorys inwestycji drogowej obejmowal tylko bezposrednie koszty zwiazane z pasem drogowym dawno minely. Dzis znaczaca jego czesc stanowia – czesto ukrywane przez GDDKiA – koszty srodowiskowe – dodaje Malgorzata Znaniecka z Ogolnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptakow. Jesli inwestor nie przeznaczyl w budzecie funduszy na skuteczne zabezpieczenie przyrody, bedzie musial za to zaplacic wykonawca prac. Budowa drog poza cennymi przyrodniczo obszarami chronionymi jest – nie ma co ukrywac - po prostu tansza.

1 Punkt 21 preambuly mowi: „Podmioty gospodarcze powinny poniesc koszty dotyczace srodkow zapobiegawczych, w przypadku gdy takie srodki musialy zostac podjete naturalnie w celu przestrzegania przepisow ustawowych, wykonawczych i administracyjnych regulujacych ich dzialalnosc lub warunki pozwolen lub uprawnien”.

2 Dyrektywa 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. o ochronie dzikich ptakow.

3 Dyrektywa 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory.[/cytat]

Formularz zgłoszenia